දරුවෙක් පිළිසිඳ ගැනීමෙන් පසුව සති 9 ක පමණ කාලයේ පටන් චලන කටයුතු සිදුවනවා. ගර්භාෂයේ පිහිටි කලලය සති 30 සිට 37 ක් වන විට හිස පහළට සිටින ආකාරයට පිහිටනවා එය සාමාන්‍ය සිදුවීමක්. ඒ වගේම කලලය හිස පහළට සිටින සේ පිහිටීම Cephalic එහෙම නැත්නම් Vertex Presentation යනුවෙන් හඳුන්වනවා. බොහෝ අවස්ථාවලදී දරුවා හිස ප්‍රමුඛව හෙවත් “Cephalic Presentation (vertex presentation)” අනුව පිහිටා සිටිනවා නම් අපට පහසුවෙන්ම සාමාන්‍ය දරු ප්‍රසුතියකින් දරුවා බිහි කරන්න පුළුවන්. මෙහිදී කලලයේ හිස, මවගේ ශ්‍රෝණි කුහරය තුළ කලලයේ මුහුණ මවගේ පිටුපසට සිටින සේ පිහිටනවා. එවිට ඉතා පහසුවෙන් සාමාන්‍ය දරු ප්‍රසුතියක් සිදු කරගන්න පුළුවන්.නමුත් සමහර විට සති 36 පසු වුණාම සති 3% ක් පමණ දෙනාගේ කලලය නිශ්චිත පිහිටීමක් නැතුව කලලාවර්ත තරලයේ කැරකැවෙමින් පවතිනවා.
හේතු කීපයක් සඳහන් කරන්න පුළුවන්
ගර්භණී සමයේදී ගර්භාෂය තුළ දරුවා වටා ඇති තරලය “ඇම්නියොටික්” තරලය යනුවෙන් හඳුන්වනවා. මෙම තරලය අධික ලෙස පිහිටීම Polyhydrannious යනුවෙන් හැඳින්වෙනවා. කලලාවර්ත තරලය අධිකව පිහිටීම නිසා කලලයේ සංකුලතාවන් ඇතිවීමට පුළුවන්.
දියවැඩියා තත්වය
දරුවාගේ මෞත්‍ර ලිංගික පද්ධතියේ ඇතිවන රෝගාබාධ
ගර්භාෂයේ වෙනස් පිහිටීම්
බහු කලල අවස්ථා
කලලයේ Breech පිහිටීම
මීට අමතරව Breech ආකාරයට පිහිටන කලල සඳහා අපි විශේෂ ක්‍රමවේදයක් භාවිත කර දරු පසූතිය සිදුකරනවා. කලලය හිස ප්‍රමුඛ නොවී තට්ටමෙන් පිහිටා සිටීම Breech පිහිටීම යනුවෙන් හැඳින්වෙනවා.
Breech ආකාර තුනකින් කලල ගර්භාෂයේ පිහිටා තිබෙන්න පුළුවන්.
Extended Breech
කකුල් දෙක උඩඅතට දිගුකරගෙන පිහිටන කලල
Flexed Breech
කකුල් උඩඅතට දිගුකරමින් දණහිස්වලින් නවාගෙන සිටින කලල
Footling Breech
කකුල් පහළට දිගුකරගෙන නැතහොත් කකුල්වලින් සිටගෙන සිටිනවා වැනි ආකාරයට පිහිටීම
External Cephalic Version (ECV) කියන්නේ මුලින් සඳහන් කරන ලද රෝග තත්ත්වයන් නොමැති නම් Breech ආකාරයට පිහිටි කලලය හිස පහළට සිටින ආකාරයට හැරවීමට පුළුවන්. අපි මෙය External Cephalic Version (ECV) යනුවෙන් හැඳින්වෙනවා.
ඒ වගේම සුදුසුකම් ලත් ප්‍රසව හා නාරිවේද වෛද්‍යවරයකු විසින් මේ හැරවීම සිදුකරනවා. මෙහිදී සිසේරියන් සැත්කමකට සුදුසු පරිසරයක් අවශ්‍ය වෙනවා.කලලයේ හෘද ස්පන්දනය අධීක්ෂණය කොට අත් දෙකෙන් ගර්භාෂයට පීඩනය යොදමින් හිස පහළට සිටින ආකාරයට හැරවීමයි. මෙය බොහෝ විට සති 36 -37 අතර කාලයේදී සිදුවනවා. ඊට පෙරාතුව කලලය හැරවුවොත් කලලය නැවත හැරීමට පුළුවන්. නමුත් හැම ගර්භණී මවකටම External Cephalic Version (ECV) කරන්නත් බැහැ.
එහෙම බැරි වෙන්නේ ඇයි?
බහු කලල අවස්ථා නිවුන් සහ තුන් නිවුන් කලල ඇතිවිට ( Twins, Triplets වැනි )
කලලාවර්ත තරලය අඩුවෙන් ඇතිවිට ( oligohydramniosis)
වැදෑමහ පහළින් පිහිටන අවස්ථා ( Placenta previa )
ගර්භාෂයේ වෙනස්කම් – පිළිකා නොව ෆ්‍රයිබ්‍රොයිඩ් වැනි ගෙඩි ( uterine fibroid )
ගර්භාෂයේ විකෘතිතාවන් ( bicornuate uterus) ,septate uterus තත්වයන් )
භෘණයේ හදගැස්ම ඉතා වැඩි හෝ අඩු අවස්ථා
දියවැඩියාව, අධි රුධිර පීඩනය වැනි රෝග සහිත මව්වරුන්ට අපි මුලින් සඳහන් කළ අන්දමින් External Cephalic Version කරන්නේ නැහැ.external cephalic Version නිසා සංකුලතාවන් ඇතිවන්නත් පුළුවන්.
රුධිර වහනය
කලලයේ හෘද ස්පන්දනය අධික වීම හෝ අඩු වීම Placental abruption
නොමේරූ දරු උපත්
Preterm Rupture of Membrance
External Cephalic Version සිදුකරන විට මවට හෝ කලලයට සංකුලතාවයක් ඇතිවුණොත් ඉතා ඉක්මනින් සිසේරියන් සැත්කම සිදුකරනවා. External Cephalic Version කිරීමට පෙරාතුව මවට වේදනා නාශක ලබාදෙනවා. ඊට අමතරව ගර්භාෂයේ සංකෝචන තත්ත්වය අවම කිරීමටත් ඖෂධ ලබා දෙනවා. කොහොම වුණත් ඔබේ දරු කලලය Breech ඉරියව්වෙන් පිහිටා තිබෙනවා නම් External Cephalic Versoin සිදුකර සිසේරියන් සැත්කමක්ට යොමුවීම වඩාත් සුදුසුයි. එයින් දරුවාගේ වගේම මවගේ අවදානම වළක්වා ගැනීමට වැඩි ඉඩක් ලැබෙනවා.
පුන්‍යා චාන්දනී ද සිල්වා ✍️
