තමන්ගේම නිවසක් ඉඩමක් තමන් සතු කර ගැනීම සෑම පුද්ගලයකුගේම අරමුණයි. අයෙකු තමන් වෙහෙස මහන්සි වී උපයා සපයා ගත් ධනය විය පැහැදම් කොට ලබා ගන්නා දේපල හෝ යම් අවස්ථාවක උකස් පහසුකමක් හෝ ණය පහසුකමක් මගින් හෝ යම් මුදලක් ආයෝජනය කොට තමන් සතු කර ගැනීමට බලාපොරොත්තු වන දේපල නිරවුල්ව කිසිදු නෛතික ගැටලුවකින් තොරව ලබාගැනීමට පුද්ගලයන් සෑමවිටම අපේක්ෂා කෙරේ. ඒ අනුව ඉඩමක් හෝ නිවසක් මිලදී ගැනීමේදී සැලකිලිමත් විය යුතු කරුනු සම්බන්ධයෙන් සරලව අද ලිපියෙන් සාකච්ඡා කරමු.
යම් දේපලක්/ ඉඩමක් මිලදී ගැනීමේදී මුලිකවම අවශ්‍ය ලේඛන මොනවාද?
එම දේපලට අදාළ වර්තමාන හිමිකරුට හිමිකම ලැබූ සාධන පත්‍රය සහ ඊට අදාළ පිඹුරුපත් මුලිකව අවශ්‍ය වේ. එම සාධන පත්‍ර සහ පිඹුරුපත් නොතාරිස්වරයකු වෙත ඉදිරිපත් කිරීමෙන් හිමිකම් පරීක්ෂාවක් සිදු කරගත හැකිය.
හිමිකම් පරීක්ෂාවක් සිදු කරන්නේ කෙසේද?
සාමාන්‍යයෙන් අදාළ දේපල ලියාපදිංචි කොට ඇති ඉඩම් ලියාපදිංචි කිරීමේ කාර්යාලයෙන් පත් ඉරු පරීක්ෂාවකින් අනතුරුව හිමිකම් පරීක්ෂාවක් සිදු කරගත හැකිය.
හිමිකම් පරික්ෂාව කෙතරම් කාල පරාසයක් දක්වා සිදු කළ යුතුද?
සාමන්යෙන් අවුරුදු 30ක් හෝ 40 කට ආසන්න කාලයක් දක්වා හිමිකම් පරීක්ෂාවක් සිදු කිරීම හරහා එම දේපලෙහි පෙළපත සම්බන්ධයෙන් අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය.
හිමිකම් පරික්ෂාවේදී සැලකිලිමත් විය යුතු කරුණු මොනවාද?
අදාළ දෙපලට අදාළ මාර්ග පරවශය්තා අයිතීන් නිසි ලෙස ලියාපදිංචි කොට පත් ඉරු නිවැරදිව සම්බන්ධ කොට ඇත්තේද, අදාළ දේපලට උකස් ඔප්පු තිබේද, කෙවියට් තහනම්, ලිස්පෙන්ඩන්ස්, අවසන් වූ උකස් පහසුකම් සම්බන්ධව උකස් ඔප්පු ඇත්නම් ඒවා මනා ලෙස අවලංගු කොට ඇත්තේද, අදාළ දේපලට නොබෙදූ අයිතිවාසිකම් ඇත්තේද යනාදී කරැණු ගණනාවක් සම්බන්ධව සැලකිලිමත් විය යුතුය, මේ හා සම්බන්ධව නොතාරිස්වරයකුගේ සහය ලබා ගැනීම හරහා ඔබට නිවැරදි උපදෙස් ලබා ගත හැකිය.
අදාළ දේපළෙහි සාධන පත්‍රය වලංගු සාධන පත්‍රයක් දැයි ස්ථිර කරගන්නේ කෙසේද?
අදාළ දේපලේ සාධන පත්‍රය ලියාපදිංචි කර ඇති පත් ඉරු පරික්ෂාවේදී සාධන පත්‍රය සම්බන්ධව අනාවරණය වන අතර එම සාධන පත්‍ර සම්බන්ධව දෙවන පිටපත් පරික්ෂා කිරීමෙන්ද ඔබ හට නිවැරදි තොරතුරු ලබා ගැනීමට හැකි වනු ඇත.
අදාල දේපලේ ප්‍රමාණය (Extent) නිවැරදිව දැනගන්නේ කෙසේද?
ඇතැම් අවස්ථාවල දේපලේ ලියවිලි කෙතරම් නිවැරදිව තිබුණද, ප්‍රායෝගිකව දේපලේ භුක්තියේ ගැටළු තිබිය හැකිය, මෙවන් අවස්ථාවක ඔබ හට දේපලේ හිමිකරුගේ අවසරය ඇතිව බලලත් මානකවරයකුගේ සහය ඇතිව ඉඩම මැනීම හරහා ඔබට එම දේපලේ ප්‍රමාණය නිවැරදිදැයි දැනගැනීමට හැකියාව ඇත.
හිමිකම් ඔප්පු සහ සහාධිපත්‍ය දේපල සම්බන්ධව නෛතික තත්ත්වය කෙසේද?
හිමිකම් ඔප්පු සමබන්ධව සලකා බැලීමේදී අදාළ ඉඩම පිහිටි ප්‍රදේශයට අයත් ඉඩම් ලියාපදිංචි කාර්යාලයේ හිමිකම් අංශයෙන් සියලු තොරතුරු නොතාරිස්වරයකුගේ සහය සහිතව විධිමත් පරීක්ෂාවක් කරගත හැකි අතර, සහාධිපත්‍ය දේපල සම්බන්ධව සැලකීමේදී ඉඩම් රෙජිස්ට්‍රාර් කාර්යාලයේ පත් ඉරු පරීක්ෂාවකින් හා සහාධිපත්‍ය කළමනාකරණ අධිකාරිය වෙතින් කරනු ලබන විධිමත් විමසීමකින් අදාල තොරතු දැනගැනීමට හැකියාව ඇත.
පළාත් පාලන ආයතනවලින් ලබා ගත යුතු ලේඛන තිබේද?
ඔව්. අනිවාර්යෙන්ම, ඔබ විසින් අදාළ දේපල අයත් පළාත් පාලන ආයතනයෙන් විදිරෙඛා සහතික, නොපවරාගැනීමේ සහතිකය, ගොඩනැගිලි රේඛා සහතිකය, අනුකුලතා සහතිකය, හිමිකම් සහතිකය, වරිපනම් ලේඛන ලබා ගැනීම මගින් අදාළ දේපලට විය හැකි බලපෑම් මෙන්ම පළාත් පාලන ආයතනය මගින් එම දෙපලට ගනු ලැබිය හැකි තීරණ සමබන්ධව දැනගැනීමට හැකියාවක් ඇත.
අනුමත බිම් සැලසුමක් තිබිය යුතුමද?
අදාළ දෙපලට අනුමත බිම් සැලසුමක් තිබීම වඩාත් සුදුසුයි. නමුත් යම් දෙපලකට අනුමත බිම් සැලසුමක් නොතිබීම විකුණුම් ඔප්පුවක් සැකසීම සදහා බාධාවක් නොවේ. මන්ද, අදාළ දෙපලට පළාත් පාලන ආයතනය විසින් ලබා දෙන කොන්දේසි අනුගමනය කිරීමෙන් හා විධිමත් බිම් සැලසුමක් අනුමත කිරීමේ අයදුමක් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් බිම් සැලසුමක් අනුමත කර ගැනීමේ හැකියාව පවතියි.
මුද්දර මතය ලබාගැනීම යනු කුමක්ද?
අදාළ සාධන පත්‍රය ලියා සැකසීමේදී, දේපලේ වටිනාකම සටහන් කරනු ලබයි, එවිට රජය විසින් එම දේපල සදහා තක්සේරු කරනු ලබන වටිනාකම අනුව මුද්දර ගාස්තු ගෙවීම සිදුකළ යුතු වන අතර මේ සදහා නොතාරිස්වරයාගේ සහය ඇතිව අදාළ ඉඩම පිහිටි පළාත් ආදායම් කාර්යාලයේ ජෙය්ෂ්ඨ තක්සේරු නිලධාරිවරයකුගෙන් සහය ලබා ගත හැකිය.
නීතිඥ නෙත්මා ලියනගේ
nethsanduni@gmail.com
